6 soruda kronik böbrek yetmezliği

GFH’nin (glomerüler filtrasyon hızının) azalması sonucunda böbreklerde ilerleyici ve geri dönüşsüz doku harabiyeti ile gerçekleşen anatomik ve fonksiyonel yetersizlik kronik böbrek yetmezliği olarak tanımlanıyor.

1 · Kronik böbrek yetmezliğinin görülme sıklığı nedir?

Dünyada her on kişiden birinde diğer bir deyişle 500 milyon kişide kronik böbrek yetmezliği¹ görülüyor. Ülkemizde ise kronik böbrek yetmezliği milyonda 390 kişide² görülüyor.

2 · Kronik böbrek yetmezliğinde tanı nasıl koyuluyor?

Kreatin klirensinin düşmesi, kan üre azotu ya da kreatinin değerlerinin yükselmesi gibi bulgular kronik böbrek yetmezliği tanısının konulmasını kolaylaştırıyor.

3 · Kronik böbrek yetmezliğinin nedenleri nelerdir?

• Prerenal nedenler: böbreklerin süzme fonksiyonlarının bozulması
• Renal nedenler: diyabet, hipertansiyon, kronik glomerüler nefrit, polikistik böbrek hastalığı, sistemik pulus gibi hastalıklar
• Postrenal nedenler: toplayıcı sistemdeki tıkanıklıklar
• Diğer nedenler: yoğun antibiyotik ve ağrı kesici kullanımı, kalıtımsal ve doğumsal hastalıklar, enfeksiyonlar yer alıyor.

4 · Kronik böbrek yetmezliğinin belirtileri ve bulguları nelerdir?

Hastalarda görülen belirtiler ve bulgular hastalığın evresine ve gelişme hızına bağlı değişkenlik gösteriyor olsa da kronik böbrek yetmezliğinin ilk semptomu noktüri (idrarın günde 100 ml’den az olması) ve anemiye bağlı halsizlik olarak ortaya çıkıyor. Daha sonra:

• Ascit ödem (karında sıvı birikimi)
• hipertansiyon
• kaşıntı
• Ciltte toprak rengine doğru soluklaşma görülebiliyor.

Bunlarla birlikte mide bulantısı, kusma, iştah kaybı, istenmeyen kilo kaybı ve vitamin–mineral dengesinin bozulması da kronik böbrek yetmezliğinin bulguları arasında yer alıyor.

5 · Kronik böbrek yetmezliğinin evreleri nelerdir?

Kronik böbrek yetmezliği GFH’nin kalıcı olarak azaldığı durum olarak kabul ediliyor. GFH değeri 30-50 ml/dk’nın altına inmedikçe herhangi bir semptom görülmeyebiliyor. Aşağıdaki tabloda GFH değerine göre kronik böbrek yetmezliği evreleri tanımlanmıştır.

6 · Kronik böbrek yetmezliğinde nasıl beslenilmelidir?

• Kronik böbrek yetmezliğinin ilerlemesini yavaşlatmak, üremik semptomları ve metabolik asidoz (böbreklerden atılması gereken asit iyonlarının birikimi) oluşumunu azaltmak adına diyetteki protein düzeyinin sınırlandırılması gerekiyor.
• Oligüri (idrarın günde 400 ml’den az olması) ve anüri (idrarın günde 100 ml’den az olması) durumunda sodyum kısıtlaması yapılması önem taşıyor. Sofra tuzu, hazır salçalar, konserveler, turşular, salamuralar, paketli gıdalar, et-tavuk suyu tabletleri, sucuk-salam-pastırma gibi işlenmiş et ürünleri ve hazır soslar yüksek sodyum içeriğinden dolayı diyetten çıkarılması gerekiyor.
• Kronik böbrek yetmezliğinde yüksek potasyum alımı kalp ritim bozukluklarına neden olabileceğinden dolayı diyette sınırlandırılması önem arz ediyor. Bundan dolayı muz, avokado, patates, bulgur gibi potasyum içeriği yüksek besinlerin diyetten çıkarılması gerekiyor.
• Böbrek fonksiyonları azaldığı için fosfatın filtre edilme yeteneği azalıyor ve kanda yüksek fosfor bulunması ise kalsiyum emilimini azaltıyor. Bu nedenle diyette süt, yoğurt, kurubaklagil, yumurta gibi fosfor bakımından zengin besinlerin de diyette kısıtlanması gerekiyor.
• Kronik böbrek yetmezliğinde genellikle idrar miktarı azalıyor. Alınan fazla sıvının vücutta tutulması sonucunda ödem, nefes darlığı ve hipertansiyon gibi sorunlar görülebiliyor. Bu nedenle idrar çıkışına göre sıvı kısıtlanması gerekebiliyor.

Kronik böbrek yetmezliğine ilişkin geniş bilgi için hekiminize, bu hastalıkta beslenme tedavisi için ise diyetisyeninize başvurabilirsiniz. Sağlıklı ve mutlu günler.

1nefroloji.org.tr/uploads/folders/file/kronik_bobrek_yetmezligi.pdf
2dergipark.org.tr/tr/download/article-file/108083