Besinler, sigara dumanı, kişisel bakım ürünleri, plastik ambalajlar ve diğer pek çok şeyden akrilamide her gün maruz kalıyoruz. Akrilamit nedir, nasıl oluşur, hangi besinlerde bulunur ve en önemlisi neler yapabiliriz? Hadi gelin tüm bunlara beraber bakalım.
Akrilamit nedir?
Yüksek sıcaklıkta kızartılan, kavrulan ya da fırınlanan besinlerde oluşan kimyasal maddeye akrilamit ismi veriliyor.
Akrilamit nasıl oluşuyor?
Besinlerde akrilamidin nasıl oluştuğuna yönelik mekanizmalar kesin olarak bilinmiyor. Ancak akrilamidin maylart reaksiyonunun (yüksek sıcaklıkta aminoasitlerle şekerin birleşmesinin) yan ürünü olduğu düşünülüyor.
Hangi besinler akrilamit içeriyor?
- pasta, kek, bisküvi, gofret, kraker ve kahvaltılık gevrek gibi paketli ticari ürünler
- kahve
- patates cipsi, patates kızartması
- kızarmış ekmek (120°C’ye kadar ısıtılmış)
- kavrulmuş arpa çayı (mugicha)
- siyah zeytin
- kuru erik, kurutulmuş armut
Bunlarla beraber ısıtılmamış veya haşlanmış besinlerde akrilamide rastlanmadığı¹ bildiriliyor. Sigaranın ise besinlerden neredeyse üç kat fazla akrilamit içerdiği¹ belirtiliyor.
Akrilamit sağlığı nasıl etkiliyor?
Akrilamidin sinir sistemi ve fertilite (doğurganlık) üzerinde olumsuz etkileri¹ bulunuyor. Bunun yanında akrilamidin mesane, prostat ve meme kanserleri dışında kalan diğer kanser türlerine yakalanma riskini artırdığı² bildiriliyor.
Akrilamit alımınızı nasıl azaltabilirsiniz?
Besinlerinizi 175°C’nin altında kızartarak akrilamit oluşumunu belirgin oranda³ düşürebilirsiniz. Patates kızartması yapmak istediğinizde patateslerinizi asetik asitte haşladıktan sonra kızartarak da akrilamit oluşumunu azaltabilirsiniz. Asetik asidin mutfakta kullanabileceğiniz en iyi kaynağı olan sirke %4-5 oranında asetik asit içeriyor. Turşuluk sirkelerin ise %18’e varan asetik asit içeriğine sahip olduğu biliniyor.
Uzman Diyetisyen • Şenol YILDIZ
Kullanıyorsanız sigarayı bırakmanızı ve kızartma yönteminin yerine haşlama, buğulama ve ızgarada pişirme yöntemlerini kullanmanızı öneriyorum. Sağlıkla kalın.
¹tr.wikipedia.org/wiki/Akrilamid ²webmd.com/breast-cancer/news/20050315/study-no-acrylamide-breast-cancer-link ³Schwarcz, J. (2013). Günde bir elma: Yediğimiz yiyecekler hakkında efsaneler, yanlış bilinenler ve gerçekler. (Çev. Alpöz, R.), NTV yayınları
0 yorum