Böbrek hastalıkları

Böbrek karnın arka kısmında bulunan ve nefron adı verilen yaklaşık 1 milyon fonksiyonel birimden oluşan bir çift organdır.

Böbreğin işlevleri nelerdir?

• Su ve inorganik iyon dengesini düzenler.
• Üre, ürik asit, kreatinin, antibiyotik, diüretikler gibi metabolik atıkları kandan uzaklaştırır.
• Eritropoetin hormonunun (kırmızı kan hücreleri üretimini kontrol eden hormonun) yapımında görevlidir.
• Kalsiyum emiliminde görevli olan D vitaminini aktif hale getirir.
• Rennin (kan basıncını ve sıvı dengesini düzenleyen hormonun) üretimi ve salgılamasında görevlidir.
• ADH (su atımını kontrol eden hormonun) yapımında görevlidir.

Böbreğin görevini tam olarak açıklayan en yararlı terimin klirens (arıtma) olduğu¹ belirtiliyor.

Böbrek hastalıkları için risk faktörleri nelerdir?

• Hipertansiyon, diyabet, kalp-damar hastalıkları, obezite gibi kronik hastalıklar
• Ailede böbrek hastalığının bulunması
• İleri yaş
• Aşırı tuz tüketimi
• Sigara kullanımı

Aşırı tuz tüketiminin kalp-damar hastalıkları ve hipertansiyona neden olmasının yanı sıra böbrek hastalıkları riskini artırdığı² bildiriliyor. Ayrıca sigara kullanan kişilerde böbreklere gelen kan akımının azalması sonucunda böbrek işlevlerinin bozulduğu belirtiliyor.

Böbrek hastalıkları nelerdir?

• Akut glomerulo nefrit (AGN / nefritik sendrom)
• Kronik glomerulo nefrit (KGN)
• Nefrotik sendrom (NS)
• Akut böbrek yetmezliği (ABY)
• Kronik böbrek yetmezliği (KBY)
• Böbrek taşları
• Polikistik böbrek hastalığı
• İdrar yolu enfeksiyonları

Evresine bakılmaksızın kronik böbrek hastalığı sıklığının ülkemizde %15,7 olduğu² ve yaklaşık 9 milyon kronik böbrek hastası bulunduğu yani her 6-7 erişkinden birinin böbrek hastalığı ile yaşadığını² gösteriyor. 

Böbrek hastalığının belirtileri ve bulguları nelerdir?

• Ağrı (genellikle bel ağrısı)
• Oligüri (günlük idrar hacminin 400-500 cc’den az olması)
• Anüri (günlük idrar hacminin 50 cc’den az olması)
• Poliüri (günlük 2 litrenin üzerinde idrar çıkarma)
• Pollaküri (sık idrar yapmak)
• Noktüri (geceleri sık idrara çıkmak)
• Dizüri (ağrılı idrara çıkmak)
• Ödem
• Proteinüri (idrarda protein bulunması)
• Hematüri (idrarda kan bulunması)

Ayrıca halsizlik, yorgunluk, bilinç bulanıklığı, göz çevresinde ve vücudun alt kısımlarında ödem, cilt kuruluğu, iştah kaybı, bulantı-kusma, dışkılama değişikliği (ishal veya kabızlık) ve cinsel fonksiyonlarda bozulma böbrek hastalıklarının belirtileri arasında gösteriliyor. Bunlarla birlikte böbrek fonksiyonlarının ileri derecede bozulması malnütrisyona sebep olabiliyor.

Böbrek hastalıklarından korunmak için sağlıklı yaşam biçimi değişikliklerini hayatınıza adapte etmenizi ayrıca böbrek hastalıkları için risk grubundaysanız düzenli olarak tarama yaptırmanızı öneriyorum.

Diyetisyen · Merve Hilal GÜNGÖR

Konu ile ilişkin geniş bilgi için hekiminizle ve diyetisyeninizle görüşün. Sağlıklı günler diliyorum.

1Gül KIZILTAN, Perim TÜRKER, “Böbrek Hastalıkları ve Beslenme Tedavisi”, Hastalıklarda Beslenme Tedavisi, ed. M. Emel TÜFEKÇİ ALPHAN (Ankara: Hatipoğlu Yayınlar, 2017), 641.
2hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kronik-hastaliklar-engelli-db/hastaliklar/bobrek_hastaliklari/kitap_ve_makaleler/Turkiye_Bobrek_Hastaliklari_Onleme_ve_Kontrol_Programi_2018-2023.pdf

Uzmanımız bu iki içeriği sizin için seçti

Poliürinin anlamı nedir? 6 soruda kronik böbrek yetmezliği