Genelde şeker hastalığı olarak bilinen diyabet, insan vücudunda pankreas adlı salgı bezinin yeterli miktarda insülin hormonu üretmemesi ya da ürettiği insülin hormonunun etkili bir şekilde kullanılamaması durumunda gelişen ve ömür boyu süren kronik bir hastalıktır.
Diyabet dünyada 11 kişiden 1’ini etkileyen sık rastlanan ciddi bir sağlık sorundur. Dünya Sağlık Örgütünün (WHO, 2016) verilerine göre yaklaşık 422 milyon kişi diyabet hastasıdır.
1971’den 2012’ye kadar olan zaman içerisinde Amerika’daki verilere göre, diyabetli hastaların en az 21 tane dişinin olma oranı %69 iken, sağlıklı olan hastalarda bu oran %87 olmuştur. Diyabetli kişilerde sağlıklı olanlara oranla iki kat daha fazla diş eksikliği görülmektedir. Diyabete bağlı ağız ve dişlerde en sık görülen problemler:
- Diş eti hastalıkları (çene kemiklerinde erime)
- Ağız kuruluğu
- Diş çürükleri (kök çürüğü)
- Ağız mukozasında enfeksiyonlar (ağız mantarları)
- Ağız ülserleri
- Ağız mukozasında yanma ve yaralar
- Tat değişimleri
- Yukardaki belirtilen nedenlerden dolayı diş kayıpları
- Ağız kuruluğundan dolayı protez kullanma güçlüğü
Diyabetin diş eti problemleri ile direkt bağlantısı kanıtlanmıştır. Kan glukozunun stabil olmadığı durumlarda diş eti hastalığına sıklıkla rastlanır. Bu durum aynı şekilde eğer diş eti hastalığı mevcut ise, diyabetli kişilerde kan glukozunun kontrolü zorlaşabilir. Diş eti hastalığına neden olan mikroplar oldukça agresif ve dokuyu saran bir durum sergiler. Bu durum tedavi edilmez ise diş eti hastalığının hızlı bir şekilde ilerlemesine ve çene kemiğinin erimesine neden olabilir.
Ağız kuruluğunun genel olarak nedenleri çeşitli kronik sistemik hastalıklar, diyabet ve çoklu ilaç kullanımlarıdır. Bu ilaçların arasında antidepresanlar ve tansiyon için alınan ilaçlar da vardır. Ağız kuruluğu, ağızda rahatsızlık, yutkunma güçlüğü ve diş çürüklerinde artışa neden olur.
Diyabetli hastalarda yaşlılığa ve diş eti hastalıklarına bağlı oluşan diş eti çekilmelerinde kök çürüklerine sık rastlanmaktadır. Kök yüzeyi mineye göre daha az organik madde içerdiğinden çürük gelişmesine daha yatkındır. Ne yazık ki, kök çürüğü tedavisinde önerilen dolgular, çürüğün diş etine yakınlığından ve dentin diş dokusunun daha çok organik madde içermesinden, mine kadar güçlü olmadığından, dolgunun dişle bağı güçlü olmaz. Bu yüzden de dolgular pek uzun ömürlü olmamaktadır.
Diyabetli hastalarda önceden bahsettiğimiz ağız ve dişte sık görülen problemlerden dolayı diş kayıpları olabilir ve hastalar takma diş takmak zorunda kalabilir. Ağız mukozasında enfeksiyonlar (ağız mantarları), sık görülen ülserler, ağız mukozasında yanma ve yaralar ayrıca ağız kuruluğundan dolayı protez kullanımında güçlükler görülebilir.
- Diş hekiminin takma dişlerin doku uyumunu rutin bir şekilde kontrol etmesi önerilir.
- Yumuşak dokuların sık kontrolleri ve takma dişe bağlı oluşan ağız yaralarının erken teşhisini sağlar.
- Takma dişler akşamları çıkarılıp yumuşak dokulara dinlenme olanağı sağlanmalıdır.
- Takma dişlerin her öğünden sonra temizlenmesi önerilir.
- Diş hekimi takma dişlerin temizlenmesi için gerekli ürünler tavsiye edebildiği gibi ağız kuruluğuna bağlı, takma dişlerin yumuşak dokulardaki rahatsızlığını azaltıcı ek önerilerde de bulunabilir.
Diyabetli hastalarda kan şekerinin kontrol altında olması halinde, diş hekimi hastanın kemik yapısına, diş eti hastalığının olup olmadığına, diş eti hastalığı olduğu takdirde ilerleme derecesine göre ve genel olarak ağız sağlığını inceledikten sonra olumlu bir sonuç elde edileceğini düşünüyorsa, implant ile tedavi endikasyonu belirtebilir. Sigara kullananlarda implanta bağlı enfeksiyonlarda artış olduğu için implant ile eksik dişlerin tedavisi kesinlikle önerilmez. Özetleyecek olursak, otomatik olarak her diş eksikliği diş implantları ile tedavi edilemez.
Diyabette ağız sağlığı ile ilgili komplikasyonlar nasıl önlenir?
- Rutin kan glikozunun ölçülmesi
- Düzenli diş hekimi kontrolleri (3 veya 6 ay)
- Diş eti hastalıkları ve enfeksiyonel durumlarda görünen ağızdaki kızarıklıklar, yaralar ve ağız kokusunu görmemezlikten gelmemek
- Sağlıklı ve dengeli beslenme
- Etkili diş fırçalama alışkanlığı ve diş aralarını temizleme ürünlerinin kullanılması.
- Örneğin diş ipliği/diş ara fırçaları (Diş hekimleri fırçalama teknikleri konusunda hastaları bilgilendirir)
- Elektrikli diş fırçalarının plakların dişlerden temizlenmesinde daha etkili olduğu kanıtlanmıştır.
- Sigara ve alkol kullanılmaması tavsiye edilir.
- Diyabetli yaşamda koruyucu hekimliğin önemli bir yeri vardır. Ağız gargara kullanımları, kalsiyum, fosfat ve fluoride içeren diş vernikleri ve macunları diş hekiminin tavsiyeleri doğrultusunda kullanılırsa, diş çürüklerinin önlenmesinde büyük yarar sağlamaktadır.
Doç. Dr. Aylin Baysan · disdostu.org/genel-saglik-icin-agiz-ve-dis-sagligi-diyabetli-yasam/
0 yorum