En büyük arkeolojik keşif: Göbeklitepe, beslenme hakkında bize hangi bilgileri veriyor?

Arkeolojik buluntularıyla dünya gündemine oturan Göbeklitepe¹, Şanlıurfa’nın Haliliye ilçesine bağlı Örencik Köyü yakınlarında yer alıyor.

Bilinen en eski dini yapılar topluluğu olarak kabul edilen² Göbeklitepe, tarihteki pek çok bilgiyi temelden değiştirdi.

İnsan topluluklarının henüz yerleşik yaşama geçmedikleri, avcı ve toplayıcı oldukları MÖ 10.000 yılına tarihlenen Göbeklitepe; tarımsal etkinliğin başlamadığı (toprağın işlenmediği, ekilip biçilmediği) dönemi işaret ediyor. Bölgede yapılan arkeolojik incelenmelerde bazı besinlere ait buluntular tespit edilmiştir.

Buğday

Çok sayıda genetik varyasyonu bulunan ve en önemli kültür bitkilerinden biri olan buğdayın hassas ve dayanıksız olan³ atasının, Göbeklitepe eteklerinde yetiştiği bulundu. Bölgede yabani buğday türü olan Einkorn taneleri bulunurken tahılın evcilleştirilmiş türlerine ilişkin bulguya rastlanmamıştır¹.

Badem

Göbeklitepe’de yapılan arkeolojik çalışmalarda bademin yabani türüne ait buluntularla karşılaşılmıştır.

Fıstık

Bitki kalıntılarından badem dışında yalnızca yer fıstığının yabani türleri saptanmıştır.

Sığır eti

Göbeklitepe’deki hayvan kemikleri ile yapılan arkeolojik çalışmalarda sığırın yabani türüne ait buluntulara rastlanmıştır.

Ceylan eti

Evcil türlere ilişkin bir bulgunun henüz tespit edilemediği kazılarda ceylan etinin tüketildiği saptanmıştır. Kazılarda çok miktarda hayvan kemiği bulunması, Göbeklitepe’de çalışanların beslenmeleri ve törenler için çok miktarda etin tüketildiğini gösteriyor.

Toy kuşu eti

Göbeklitepe’de tüketildiği belirlenen besinlerden biri de, Dicle havzası faunasında bulunan toy kuşudur. Ayrıca Göbeklitepe’deki yapıları inşa etmek için en az 500 işçinin çalışmış olması gerektiği¹ düşünülüyor. Bu işçilerin beslenmesi amacıyla gereken besinlerin temin edilebilmesi konusundaki gereklilik de tarımın keşfedilmesini sağlamış olabilir.

2018 yılında UNESCO Kalıcı Dünya Mirası listesine alınan Göbeklitepe’de devam eden çalışmalar sayesinde dünya, yeni bilgiler edinmeye devam edecek.

Yazı kaynakçası: 1Türk Tarım ve Orman Dergisi (03.05.2020). Göbeklitepe ve tarım, turktarim.gov.tr/Haber/244/gobeklitepe-ve-tarim • 2Gaiga Dergi (04.05.2020). Bilinen en eski kült yapılar topluluğu: Göbeklitepe • gaiadergi.com/bilinen-en-eski-kult-yapilar-toplulugu-gobeklitepe • 3Medium (04.05.2020). Anadolu Araştırmaları: Göbekli Tepe • medium.com/@gastronomika_tr/anadolu-araştırmaları-göbekli-tepe-c4aacbcf2e32 • Görsel kaynakçası: Görsel 0 (Kapak), 2, 6, 8 ve 9Vikipedi (04.05.2020). tr.wikipedia.org/wiki/Göbeklitepe • Görsel1 Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu (04.05.2020). usf.org.tr/TR,1218/tarihte-bir-milat-gobeklitepe-sanliurfa.html