Hipertansiyon: Nedenleri, risk faktörleri ve beslenme tedavisi

Kanın damar çeperine yaptığı basınç tansiyon olarak biliniyor. Tansiyon, sistolik (büyük tansiyon) ve diyastolik (küçük tansiyon) olmak üzere ikiye ayrılıyor.

• Sistolik basıncın 140 mmHg’den,
• diyastolik basıncın ise 90 mmHg’den yüksek olması hipertansiyonu tanımlıyor.

Kronik bir hastalık olan hipertansiyon, Türk toplumunda %31-40 sıklıkla görünüyor. Hipertansiyonun nedenlerini, belirtilerini, tanı yöntemlerini, tedavisini ve beslenme yaklaşımını birlikte inceleyelim.

1 • Hipertansiyonun nedenleri nelerdir?

• Kalıtım
• Yüksek tuz tüketimi
• Fazla kilo ve obezite
• Sedanter (hareketsiz) yaşam
• Bazı böbrek, kalp ve endokrin hastalıklar

2 • Hipertansiyonun risk faktörleri nelerdir?

• Yaş
• Aile öyküsü (kalıtım)
• Irk (siyahilerde risk artıyor)
• Egzersiz eksikliği
• Obezite (en az 2 katına çıkıyor)
• Endokrin hastalıklar (hiperaldosteronizm, tiroit bozuklukları, hiperparatiroidizm, Cushing sendromu)
• Böbrek hastalıkları
• Bazı ilaçlar (diyet ilaçları, kortikosteroitler, NSAİİ, antihistaminikler, oral kontraseptifler, antidepresanlar)¹
• Alkol bağımlılığı

3 • Hipertansiyonun belirtileri nelerdir?

Uzun süre hiçbir belirti göstermeyebilen bir hastalık olan hipertansiyonun belirtileri şöyle sıralanabiliyor:

• Ödem
• İdrara sık çıkma
• Baş ağrısı, baş dönmesi
• Halsizlik, yorgunluk, nefes darlığı
• Göğüs ağrısı, çarpıntı
• Kulak çınlaması
• Burun kanaması
• Görme sorunları

Bu semptomlardan birini veya birkaçını yaşıyorsanız bir sağlık kuruluşuna başvurun.

4 • Hipertansiyonun tanı yöntemleri nelerdir?

Hipertansiyon tanısı, tansiyon ölçümü yapılarak hekim tarafından konuluyor. Tansiyon ölçümünden en az 60 dakika önce çay, kahve, kola, gazoz ve sigara içilmemesi gerekiyor.

5 • Hipertansiyonun tedavi yöntemleri nelerdir?

• İlaç tedavisi
• Yaşam biçimi değişikliği

Yaşam biçimi değişikliği tuz alımının azaltılmasını, beslenmenin düzenlenmesini, vücut ağırlığının kontrol edilmesini ve fiziksel aktiviteyi kapsıyor.

6 • Hipertansiyonda beslenme tedavisi nasıldır?

1. Hipertansiyonu durdurmak için diyet yaklaşımları (DASH) ve vejetaryen beslenme, hipertansiyon tedavisinde önemli yere¹ sahiptir. Uzman diyetisyeninize başvurarak DASH veya vejetaryen beslenme danışmanlığı alabilirsiniz.
2. Taze sebze ve meyve tüketiminizi gözden geçirin.
3. Ağırlık kaybı kan basıncını düşürüyor. Aldığınız kalori miktarını dengeli biçimde azaltın. Bu konuda uzman diyetisyeninizden yardım alın.
4. Sığır, dana, kuzu ve kümes hayvanlarının etlerini daha az tüketin. Diyetinize bitki bazlı proteinleri ekleyin.
5. Tam tahıllı besinleri tüketin.
6. Sodyum alımınızı kısıtlayın.
7. Potasyum, magnezyum, folik asit alımınızı artırın. Pazı, ıspanak ve baklagiller düşük sodyum içermeleriyle beraber yapılarında yüksek potasyum ve magnezyum barındırıyor.
8. Roka, marul, kişniş ve ravent gibi nitrat bakımından zengin sebzeleri diyetinize ekleyin.
9. C vitamini takviyesinin (500 mg/gün) yararlı etkileri bulunuyor.
10. Alkol alımınızı sınırlandırın.

Sağlıklı beslenme hem hipertansiyondan korunmayı hem de tanı sonrası hastalığın ilerleyişini azaltıyor.

7 • Hipertansiyonda hangi bitkiler kullanılabilir?

• Hibiskus
• Stevia
• Mısır püskülü
• Kiraz sapı
• Civanperçemi
• Yeşil çay
• Üzüm çekirdeği

Hipertansiyonda yukarıdaki bitkileri uzman diyetisyeninize ve eczacınıza danışarak kullanabilirsiniz. Ancak Sibirya ginsengi, adaçayı, mate ve sumak kullanmayın.

Hipertansiyon hakkında geniş bilgi için hekiminizle ve uzman diyetisyeninizle görüşün. Sağlıklı günler diliyorum.

1nutritionguide.pcrm.org/nutritionguide/view/Nutrition_Guide_for_Clinicians/1342053/all/Hypertension