Haz alma ve sıkıntıdan kaçma, eylemlerimizin altında yatan temel iki bilinçdışı süreçtir. Bizler farkında olmasak da, sonucunda zevk alacağımız veya bizi sıkıntıdan uzaklaştıracak davranışları seçeriz.
Örneğin; tuvalete gitmeye bilinçli şekilde karar vermeyiz, bizi yerimizden kaldıran şey idrar kesemizdeki sıkışmışlık hissini yok etmektir.
Bu süreçler sadece acil ve biyolojik ihtiyaçlarımız için değil uzun süreli hedeflerimiz için de geçerlidir:
- Yüksek lisans tezimizi yazdığımızda akademik derece (haz),
- Spor salonuna düzenli şekilde devam ettiğimizde sağlıklı bir beden (haz),
- Her gün en az 8 saat uyuduğumuzda stresimizin azalması (sıkıntıyı uzaklaştırmak)
gibi sonuçlar elde edecek olmamız hedeflerimize odaklanmamızı sağlar.
Davranışlarımızı motive eden haz alma ve sıkıntıdan uzaklaşma isteğimiz bazı zamanlarda uzun süreli hedeflerimizi baltalayabilir.
Başladığımız yeni beslenme programı sonucunda sağlıklı bir bedene ulaşmayı hayal ederiz. Bu sonuç önemli derecede haz verse de kendimizi çikolatalı bir pastanın yarısını yerken bulabiliriz. Çünkü pastadan alacağımız hazzı, beslenme programı sonucunda alacağımız hazdan daha çabuk elde ederiz.
Bu süreçler bu kadar etkiliyse ve uzun süreli hedeflerimizle çelişiyorsa bazı insanlar nasıl düzenli şekilde egzersiz yapabiliyor ve diyet uygulayabiliyorlar? İşte burada isteklerimizi erteleyerek veya sıkıntıya katlanarak davranışlarımızı kontrol etmemize yardımcı olan irade devreye girer. İrade gücümüzü bilinçli şekilde kullanarak herhangi bir davranışa karar verir ve onu eyleme geçiririz.
Arkadaşlarımızla sabaha kadar oyun oynamak gibi kısa sürede haz veren bir etkinlik yerine uzun vadeli hedeflerimize uygun olan ders çalışmayı seçmek irade gücünüzü kullandığımızı göstermektedir.
Unutulmamalıdır ki, bazı yöntemlerle geliştirebileceğimiz irade gücümüz sınırlı bir kaynaktır. Bu nedenle herhangi bir işi yaparken tamamen iradeli davranmamız mümkün değildir.
Çok sevdiğimiz bir kitabı okurken bile başka şeyler düşünmeye başlayarak okumayı bırakabiliriz.
Bu nedenle, irademizi kullanmamızı gerektiren işleri art arda yapmak oldukça yorucu olacağından bu görevlerin bazılarında başarısız olmamız kaçınılmazdır. İşlerimizi ve hedeflerimizi, irade gücümüzün tükenebilen ve sınırlı bir kaynak olduğunu hatırlayarak planlamamız gerekmektedir.
Bir yanıt yazın