13.000 yıllık geçmişiyle yok olmak üzereyken yeniden üretilmeye başlayan kavulca, 2n=28 kromozomlu, Kars’ta yetişen atalık buğdaydır.

tereyağı, tereyağ, butter, hayvansal yağ, margarin, ekmek

Bu buğdaya Türkçede kavulca, kavılca, gernik; Almancada emmer, zweikorn, dinkel; İngilizcede emmer, spelt ve İtalyancada farro deniliyor. Tarihi Çayönü‘ne kadar uzanan kavulca buğdayı, günümüzde Anadolu’nun kimliğini ve mutfak kültürünü simgeliyor. “En büyük arkeolojik keşif: Göbeklitepe” bize beslenme hakkında hangi bilgileri veriyor?

emmer, kavılca, kavulca buğdayı

    1 • Yabani kavulca ile evcil kavulca arasındaki farklar nelerdir?

    Olgunlaşan yabani kavulca tohumu çatlayarak toprağa saçılıyorken evcil kavulca olgunlaştığında tohum halinde kalıyor. Bu durum evcil kavulca buğdayının hasadını kolaylaştırıyor.

    Einkorn, siyez buğdayı

    Siyez buğdayı

    2 • Kavulca ile siyez buğdayı aynı mı?

    Kavulca ile siyez aynı buğday değildir. Kavulca ve siyez buğdaylarının, genetiği korunarak ülkemizde yetiştirilmeye devam eden son iki buğday çeşidi olduğu ifade ediliyor.

    Kavulca buğdayının; einkorn olarak da bilinen siyez buğdayından daha önce kullanıldığı, daha yüksek yaylalarda ve daha soğuk iklimde yetiştiği, kavuzunun (buğday başağını saran kabuğun) daha sıkı olduğu belirtiliyor.

    Siyez buğdayı ile birlikte kavulca buğdayı, en erken evcilleştirilen tarım ürünlerindendir.

    Einkorn, siyez, 2n kormozomuna sahip buğday

    Siyez buğdayı

    3 • Kavulca unu nedir?

    Kavulca buğdayının rüşeym ve kepeği ile birlikte bir bütün olarak öğütülmesinden elde edilen una kavulca unu deniliyor.

    ekmeğe sürülmüş yağ, ekmeğine yağ çalmak, tereyağı, doğmuş yağ, ekmek, dilim, porsiyon

    4 • Kavulca buğdayında hangi besin ögeleri bulunuyor?

    Kars gibi soğuk iklime uyumlu olan kavulcanın kabuk kısmı diğer buğdaylardan daha kalındır. Bu durum, evrimsel açıdan tahıl endosperminin (tahıl özünü besleyen dokunun) küçülerek glüten içeriğinin azalmasına neden olmuştur.

    100 gram kavulca, 350-450 Kcal enerji veriyor. 65-70 gram karbonhidrat, 25 gram diyet lifi, 12-15 gram bitkisel protein, 1-2 gram yağ içeriyor. Ayrıca B1 vitamini, B2 vitamini, B3 vitamini, kalsiyum, potasyum ve demir içeriyor.

    Bunun yanında kavulca buğdayında bulunan vitaminlerin ve minerallerin, günümüz beyaz unlarından 1,5 kat daha zengin olduğu bildiriliyor.

    yumurta, un, kesme tahtası, tarif, yemek hazırlama, mutfak

    5 • Kavulca buğdayının sağlığa katkıları nelerdir?

    • Düşük glisemik indeksi (46<55) nedeniyle kavulca; diyabet, insülin direnci ve tiroit hastalıkları ile yaşayan bireyler tarafından tüketilebilir.
    • Diğer buğday çeşitlerine oranla kavulca buğdayındaki glüten proteini daha düşük olduğundan geçici glüten intoleransı olan bireyler, uzman diyetisyenlerine danışarak kavulca kullanabilirler.
    • Beyaz una oranla daha fazla diyet lifi içerdiğinden kalp-damar hastalıkları ile yaşayan veya kabızlık sorunu bulunan bireyler kavulca tüketebilirler.

    Ayrıca yüksek diyet lifi nedeniyle tok kalma süresini uzatan kavulcayı; obezite ile yaşayan veya ağırlık kaybetmeyi hedefleyen bireyler, uzman diyetisyenlerine danışarak diyetlerine ekleyebilirler.

    hamur açma, oklava, un, hazırlama, mutfak

    6 • Kavulca nasıl kullanılıyor?

    Kavulca; ekmek, bazlama, pide, çorba, pilav, kek ve kurabiye gibi hamur işlerinin yapımında ve destekleyici besin olarak smoothie tariflerinde  kullanılabilir.

    Kavulca unundan elde edilen ekmek, düşük glüten miktarı nedeniyle tam tahıl unlu ekmekler gibi şekilde az kabarır ve hafif sert olur.

    emmer, kavılca, kavulca buğdayı

    Kavulca

    7 • Kavulca çok mu pahalı?

    Kavulca buğdayının dağlık ve çorak arazilerde yetişmesi, tarım aletleri ile hasadının yapılamaması, az miktarda üretilebilmesi ve unlaştırma işleminin toptan yapılamaması, ürünün maliyetini artırıyor.

    diyetisyensenol , Eskişehir Uzman Diyetisyen ŞENOL YILDIZ

    Uzman Diyetisyen • Şenol YILDIZ

    Neyi satın aldığının, ne tükettiğinin ve beslenme biçiminin vücuduna nasıl etki ettiğinin farkında olan bilinçli tüketiciler yetiştirmemiz nedeniyle Anadolu topraklarında yetişen bu atalık buğday türünün yaygınlaşması adına, biz uzman diyetisyenlere büyük görev düşüyor.

    4.152 kez okundu

    Uzman Diyetisyen Şenol Yıldız

    Ankara Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik bölümünden 2014 yılında mezun olan Şenol Yıldız, lisansüstü eğitimini Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü’nde tamamlayarak bilim uzmanı unvanı aldı. Mesleki yaşamına fitoterapi ve besin takviyeleri alanında öncü bir Amerikan şirketinde görev alarak başlayan Diyetisyen Şenol Yıldız, Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’nde hizmet vermeye devam ediyor.

    0 yorum

    Bir yanıt yazın

    Avatar placeholder

    E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir