Farklı bileşenleri en iyi şekilde bir araya getirerek bir bütün oluşturmaya kompozisyon ismi veriliyor. Mikrobiyota kompozisyonu (bağırsak mikrobiyal örüntüsü) ise bağırsak mikrobiyotasının katılım, diyet, ilaçlar ve diğer etkenler aracılığı ile değişen veya farklılaşan içeriğini ifade ediyor.
Mikrobiyota kompozisyonuna ilişkin bilimsel çalışmalar günümüzde hız kazanıyor. Araştırmaların önemli bulgularını ise şöyle toparlayabilirim:
- Yalnızca anne sütü alan bebeklerin bağırsaklarındaki Lactococcus düzeyleri formulayla beslenen bebeklerden daha düşük bulunmuştur. Hem anne sütü hem de formula alan bebeklerdeyse yalnızca formulayla beslenen bebeklerle benzer mikrobiyota kompozisyonuna sahip olduğu¹ gösterilmiştir.
- Anne sütünden sonra ek besinlere geçiş sürecinde seçilen besinler ve beslenme modeli mikrobiyotayı şekillendiriyor. Bu dönemde ayına göre uygun ve doğru besinlerin verilmesiyle bağırsaktaki bakteri çeşitliliği artmaya ve bakteri kompozisyonu değişmeye başlıyor. Bağırsak mikrobiyotasının ortalama 2-3 yaşta yetişkin mikrobiyota kompozisyonuna ulaştığı¹ kabul ediliyor.
- Hadza bölgesinde (Afrika) yaşayan bireylerin mikrobiyotaları, Avrupalı toplumların mikrobiyotalarıyla karşılaştırıldığında Hadza topluluklarının daha zengin mikrobiyota kompozisyonuna ve biyoçeşitliliğe sahip olduğu ve bu bölgede yaşayanların bağırsak mikrobiyotalarının posadan zengin bitkisel besinlerde bulunan selüloz gibi polisakkaritleri metabolize edebildikleri¹ gösterilmiştir.
- Fareler üzerinde yapılan bir çalışmada diyetle yetersiz posa alımının mikrobiyal çeşitliliği azalttığını ve mikrobiyota kompozisyonunda önemli değişikler oluşturduğunu göstermiştir. Diyet posasının diyete tekrar eklenmesiyle mikrobiyota ilk jenerasyonda geriye döndürülmüş fakat sonraki jenerasyonlarda diyete posa eklenmese de mikrobiyota kompozisyonu geriye¹ döndürülememiştir.
- Glütensiz diyetlerin mikrobiyota kompozisyonunu ve fonksiyonunu etkileyebildiği gösterilmiştir. Glütensiz diyetlerde diyetle polisakkarit alımı çok sınırlandığı için kolona ulaşan karbonhidrat bileşeni de çok sınırlı olmakta, bunun sonucunda sakkarolitik fermantasyon gerçekleşmemektedir. Bu nedenle hem kısa zincirli yağ asitleri oluşmamakta hem de Bifidobacterium ve Lactobacillus gibi bütirat üreten probiyotik bakteri popülasyonları azalırken E. coli ve Enterobacteriaceae gibi patojen bakteri popülasyonları¹ artıyor.
- Obeziteli bireylerdeki bağırsak mikropları zayıf ikizlerinin mikrobiyotalarından daha az çeşitlilik göstermekte ve bu düşük çeşitliliğin yeme davranışını ve doymamayı etkileyebileceği hipoteziyle tutarlı olmaktadır. Yüksek yağ içerikli diyet tüketen bireylerde mikrobiyota bakteriyal kompozisyonunun değiştiği² bildiriliyor.
Beslenme ile bağırsak mikrobiyotası arasında karşılıklı ve güçlü bir etkileşim bulunuyor. Bağırsak mikrobiyal örüntülerinde bireyler arası farklılıkların önemli bir kısmının beslenme durumlarındaki farklılıklar ile açıklanabileceği düşünülüyor.
Beslenmenin mikrobiyal çeşitliliği, mikrobiyal taksonomiyi, genetik bilgiyi, gen ekspresyonlarını ve enzim aktivitelerini etkileyerek hem bağırsak mikrobiyota kompozisyonunu hem de fonksiyonunu¹ etkiliyor. Beslenmenin mikrobiyota üzerine etkilerinin mekanizmasının çözülmesi ve bu konuda öneriler geliştirilebilmesi için ileri çalışmalara gereksinim bulunuyor.
Uzman Diyetisyen • Şenol YILDIZ
Konuya ilişkin çalışmalardan elde edilen sonuçlar enerji ve makro-besin ögeleri açısından yeterli ve dengeli beslenmenin önemini gösteriyor.
¹dergipark.org.tr/tr/download/article-file/377384 ²ejfm.trakya.edu.tr/index.php?url=archive/show/volume6/number2/174463
0 yorum