Arkeolojik buluntularıyla dünya gündemine oturan¹ Göbeklitepe, Şanlıurfa’nın Haliliye ilçesine bağlı Örencik Köyü yakınlarında yer alıyor.
Bilinen en eski dini yapılar topluluğu² olarak kabul edilen Göbeklitepe, tarihteki pek çok bilgiyi temelden değiştiriyor.
İnsan topluluklarının henüz yerleşik yaşama geçmedikleri, avcı ve toplayıcı oldukları MÖ 10.000 yılına tarihlenen Göbeklitepe, tarımsal etkinliğin başlamadığı (toprağın işlenmediği, ekilip biçilmediği) dönemi işaret ediyor. Bölgede yapılan arkeolojik incelenmelerde bazı besinlere ait buluntular tespit ediliyor.
Buğday
Çok sayıda genetik varyasyonu bulunan ve en önemli kültür bitkilerinden biri olan buğdayın hassas ve dayanıksız³ olan atasının Göbeklitepe eteklerinde yetiştiği belirtiliyor. Bölgede yabani buğday türü olan einkorn taneleri bulunuyorken tahılın evcilleştirilmiş türlerine¹ ilişkin herhangi bir bulguya rastlanmıyor.
Badem
Göbeklitepe’de yapılan arkeolojik çalışmalarda bademin yabani türüne ait buluntularla karşılaşılıyor.
Fıstık
Göbeklitepe’de bitki kalıntılarından badem dışında yalnızca yer fıstığının yabani türleri saptanıyor.
Sığır eti
Göbeklitepe’deki hayvan kemikleri ile yapılan arkeolojik çalışmalarda sığırın yabani türüne ait buluntulara rastlanıyor.
Ceylan eti
Evcil türlere ilişkin bir bulgunun henüz tespit edilemediği kazılarda ceylan etinin tüketildiği bildiriliyor. Kazılarda çok miktarda hayvan kemiği bulunması Göbeklitepe’de çalışanların beslenmeleri ve törenler için çok miktarda et tüketildiğini gösteriyor.
Toy kuşu eti
Göbeklitepe’de tüketildiği belirlenen besinlerden birinin de Dicle havzası faunasında bulunan toy kuşu olduğu belirtiliyor. Ayrıca Göbeklitepe’deki yapıları inşa etmek için en az 500 işçinin¹ çalışmış olması gerektiği düşünülüyor. Bu işçilerin beslenmesi amacıyla gereken besinlerin temin edilebilmesi konusundaki gereklilik de tarımın keşfedilmesini sağlamış olabilir.
2018 yılında UNESCO Kalıcı Dünya Mirası listesine alınan Göbeklitepe’de devam eden çalışmalar sayesinde dünya yeni bilgiler edinmeye devam edecek, merakla bekliyorum.
¹Türk Tarım ve Orman Dergisi (03.05.2020). Göbeklitepe ve tarım, turktarim.gov.tr/Haber/244/gobeklitepe-ve-tarim ²Gaiga Dergi (04.05.2020). Bilinen en eski kült yapılar topluluğu: Göbeklitepe, gaiadergi.com/bilinen-en-eski-kult-yapilar-toplulugu-gobeklitepe ³Medium (04.05.2020). Anadolu Araştırmaları: Göbekli Tepe, medium.com/@gastronomika_tr/anadolu-araştırmaları-göbekli-tepe-c4aacbcf2e32 Görsel0(Kapak),2,6,8,9Vikipedi (04.05.2020). tr.wikipedia.org/wiki/Göbeklitepe Görsel1 Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu (04.05.2020). usf.org.tr/TR,1218/tarihte-bir-milat-gobeklitepe-sanliurfa.html
3 yorum
“En büyük arkeolojik keşif: Göbeklitepe” bize beslenme hakkında hangi bilgileri veriyor? – Gerçek Diyetisyenler Sitesi · 8 Mayıs 2020 19:22 tarihinde
[…] Bilinen en eski dini yapılar topluluğu olarak kabul edilen Göbeklitepe, tarihteki pek çok bilgiyi temelden değiştirdi. İçeriğin devamı burada yer alıyor. […]
Kavulca – Momentum · 24 Temmuz 2020 12:01 tarihinde
[…] Göbeklitepe ve Çayönü’ne kadar uzanan kavulca buğdayı, günümüzde Anadolu’nun kimliğini ve […]
Kavulca – Momentum · 24 Temmuz 2020 13:43 tarihinde
[…] Tarihi Çayönü’ne kadar uzanan kavulca buğdayı, günümüzde Anadolu’nun kimliğini ve mutfak kültürünü simgeliyor. “En büyük arkeolojik keşif: Göbeklitepe” bize beslenme hakkında hangi bilgileri veriyor? […]