Bize sunulan bir bilginin farklı özelliklerinin öne çıkarılarak karar verme sürecimizi etkilemesine çerçeveleme etkisi deniyor. Çerçeveleme etkisi olarak adlandırılan bu ön yargı aynı bilgiye farklı tepkiler veremize neden oluyor.
Daniel Kahneman ve Amos Tversky çerçeveleme etkisi ile ilgili birçok araştırma gerçekleştiriyor. Araştırmaların birinde katılımcılara iki et seçeneği sunuluyor:
- % 99 yağsız (fat-free)
- %1 yağlı (fat)
Katılımcılara sağlıklı olan eti seçmelerini söyleniyor ve katılımcılar yağ oranları aynı olduğu halde birinci seçeneği tercih ediyor.
noropazarlama.net
Sonuç aynı olsa bile çerçeveleme etkisi nedeniyle katılımcılar olumlu özelliğin sunulduğu eti seçiyor. Bu durumu kabaca bardağın dolu veya boş tarafından bakmak gibi değerlendirebiliriz.
Çerçeveleme etkisine birkaç örnek daha verelim:
- %70 oranında başarılı veya %30 oranında başarısız bir tedavi
- 10 kişiden 7’sinin iş bulduğu veya 10 kişiden 3’ünün işsiz kaldığı bir eğitim
İki örnekte de sonuçlar aynı olmasına rağmen çoğu kişi olumlu çerçeveleme yapılan ilk seçenekleri cazip bularak onları seçiyor.
Pazarlamada, reklamcılık alanında ve siyasette kullanılabilen çerçeveleme etkisi fark etmek, kararlarımızı bu ön yargının etkisi altında olmadan vermemize yardımcı olabilir.
Tversky, A., and Kahneman, D. (1981). The Framing of Decisions and the Psychology of Choice.Science 211, 453-458. Tversky, A., and Kahneman, D. (1989). Rational Choice and the Framing of Decisions. In: Karpak, B., Zionts, S. (eds) Multiple Criteria Decision Making and Risk Analysis Using Microcomputers. NATO ASI Series, vol 56.
2 yorum
Hüseyin · 26 Eylül 2023 15:59 tarihinde
Cenk bey, yazınız çok güzeldi. sizden özel danışmanlık almak istiyorum. nasıl iletişim kurabiliriz ?
Uzman Psikolog Cenk Umur · 27 Eylül 2023 13:03 tarihinde
Merhaba Hüseyin Bey teşekkür ederim, keyifli okumalar. Momentum Sağlık beslenme, psikoloji ve egzersiz alanına dair içerik üreten bir platform. Danışmanlık hizmetimiz bulunmuyor.