Öz denetim (otokontrol) davranışlarımızı kontrol etme ve dürtülerimizi yönetme becerisi olarak tanımlanabiliyor. Öz denetimi sağlamadan davranmamıza ise dürtüsellik deniyor.
İstenmeyen davranışlardan kaçınmamıza ve uzun vadeli hedeflerimize ulaşmamıza yardımcı olan öz denetim beynimizin problem çözme, planlama ve karar verme merkezi olan prefrontal korteks ile ilişkilendiriliyor.
Prefrontal korteks diğer canlılara oranla biz insanlarda daha büyük oluyor. Bu nedenle hayvanlar daha dürtüsel davranıyorken biz, öz denetim becerimizle davranışlarımızı düzenleyebiliyoruz.
Örneğin; ders çalışmanız gerekiyor ancak sosyal medyada zaman geçirmeye devam ediyorsunuz. Sosyal medyaya ayırdığınız zamanı kısıtlayıp ders çalışmaya başladığınızda öz denetimi sağlamış oluyorsunuz.
Bunun gibi birçok örnek verilebilir:
- Alkollü bir etkinlikte aldığınız alkol miktarını sınırlandırabilmeniz,
- sağlıklı beslenme kararı aldığınız bir süreçte ikram edilen atıştırmalıkları reddetmeniz,
- bir toplantıyı yerinizde oturarak ve sakince dinleyebilmeniz,
- isteklerinize göre değil bütçenize göre alışveriş yapabilmeniz de öz denetimi sağladığınızı gösteriyor.
Öz denetimin nasıl kazanıldığına dair net bir bilgi bulunmuyor ancak genetik faktörlerin, yetiştirilme biçimimizin, içinde yaşadığımız kültürün öz denetimi etkilediği düşünülüyor.
Öz denetimin geliştirilebilen bir beceri olup olmadığı da tartışılıyor. Hedefler belirlememiz, rutinler oluşturmamız, dürtüsel davranmamıza neden olabilecek ortamlardan uzak durmamız öz denetimimizi geliştiriyor gibi görünüyor.
Öz denetimi geliştirmek bireysel bir süreç olduğundan belli başlı teknikleri kullanmak işe yaramıyor olabilir. Bu nedenle kendi yolunuzu bulmaya çalışabilir ve bir psikolog ile görüşebilirsiniz. Sağlıklı günler.
0 yorum