SMA’da fizyoterapi yöntemleri

SMA’nın (Spinal Musküler Atrofi), kas kaybına ve zayıflığa neden olan ilerleyici bir genetik hastalık olduğu biliniyor.

SMA 5 farklı tipten oluşuyor. Prenatal SMA olarak da bilinen Tip-0 SMA en şiddetli formu oluşturuyor ve doğumdan önce gelişiyor. İlk belirti, gebeliğin ilerleyen aşamalarında fetal hareketin (bebeğin hareketleri) azalması veya kaybolmasıyla farkedilebiliyor. Doğumdan hemen sonra bebek için solunum desteği başlamazsa şiddetli solunum kas güçsüzlüğüne bağlı olarak genellikle ilk ay hızla ilerleyen solunum yetmezliği görülüyor. Eklem kontraktürleri (kısalık) ve kalp sorunları görülebiliyor. Tedavilerinde farklı gen tedavileri, beslenme desteği, solunum desteği ve solunum fizyoterapisi (CPAP gibi solunum cihazları) deneniyor ancak yaşam süreleri şiddetli etkilenimler görüldüğü için kısa oluyor.

Tip-1 SMA 0-6 aylık bebeklerde görülüyor. Bebekte baş kontrolü, kol ve bacak hareketleri gözlenmiyor, yutma, emme, nefes alma ve öksürmede zorluk görülüyor. Tedavide solunum yardımına ve beslenme tüpüne ihtiyaçları olabiliyor. Solunum fizyoterapisi için BPAP gibi bir cihazla solunum desteği sağlanırken solunum desteği olarak zayıf olan öksürüğü güçlendirmek için mekanik bir insüflasyon (hava verme cihazı) kullanılabiliyor. Tedavi edilmezlerse yaşam süreleri kısa oluyor.

Tip-2 SMA’nın belirtileri 6-18 aylık bebeklerde görülüyor. Bebek baş kontrolünü sağlıyor, tek başına oturabiliyor ancak desteksiz ayakta duramıyor ve yürüyemiyor. Yaşları büyüdükçe tekerlekli sandalye kullanımı başlıyor. Tekerlekli sandalyede yanlış duruştan kaynaklı olarak sıklıkla kifoz ve skolyoz (omurga sorunları) gözleniyor bu yüzden tekerlekli sandalye kullanırken omurgayı desteklemek ve doğru pozisyonlamak skolyoz riskini azaltmak açısından önemli bir yere sahip oluyor.

Tip-2 SMA tedavisinde solunum fizyoterapi yöntemlerine ek olarak bebeğin ayakta durmasını sağlamak için ortez (yürümeye, ayakta durmaya yardımcı cihazlar) desteği, skolyoz için de korse desteğine ek olarak farklı egzersizler de kullanılabiliyor. Eklemlerinin hareket aralığını artırmaya yönelik normal eklem hareket açıklığı egzersizleri, zayıf kaslarına yönelik kuvvetlendirme egzersizleri ve kısalan kasları için germe egzersizleri uygulanabiliyor. Hidroterapi (havuz tedavisi) uygulaması da suyun rahatlatıcı etkisine ek olarak bebeğin hareketlerini kolaylaştırıp fizyolojik ve psikolojik iyileşme sağladığı için tedavide kullanılabiliyor. 

Tip-3 SMA belirtileri 18. aydan sonra başlıyor. Hastalık ilerledikçe ayağa kalkmakta zorluk, merdiven çıkamama, sık sık düşme gibi sorunlar oluyor. İleri yaşlarda yürüme yetenekleri kayboluyor. Skolyoz görülebiliyor. Tedavide Tip-2 SMA’ da kullanılan uygulamalara ek olarak yürüme ve denge egzersizleri kullanılabiliyor. İnce motor becerilerini geliştirmeye yönelik iş uğraşı terapisi uygulanabiliyor. Akciğer kapasitesini ve enduransı (dayanıklılık) artırmaya yönelik dirençli ve dirençsiz aerobik egzersizler de tedavide yer alıyor.

SMA hastalığı ile yaşayan bir birey, webmd.com

Tip-4 SMA belirtileri yetişkinlik döneminde ortaya çıkıyor. Belirtiler çok hafif görülüyor ve yetişkin yaşta bile yürüme yeteneklerini kaybetmiyorlar. Tedavide kuvvetlendirme ve germe egzersizleri tekrar sayıları zamanla artırılarak kullanılabiliyor. Solunum egzersizleri ve dengeyi geliştirmeye yönelik egzersizler ve duruş kontrolünü geliştirmek için postür (duruş) egzersizleri de tedavide yer alıyor. 

Fizyoterapi uygulamaları tedavi olan kişiyi yormayacak şekilde dinlenme aralarıyla uygulanıyor. Uygulanan yöntemlerin, kontrolsüz yapılması faydadan çok zarar getirebiliyor bu yüzden tedavide uygulanacak yöntemleri mutlaka fizyoterapistiniz eşliğinde yapın. 

Konuyla ilgili daha detaylı bilgi almak için fizyoterapistiniz ile görüşün. Sağlıklı günler diliyorum.