Sert otsu ya da çalımsı bir bitki olan yavşan otunun (Artemisia) 400’e yakın türü bulunuyor. Türkçe bir kelime olan yavşan yerine Bulgarcadan dilimize geçen pelin (пелин) sözcüğü de kullanılıyor. Pelin otu hakkında bilgi edinmek için burada yer alan içeriğimi okuyabilirsiniz.
1 · Yavşan otunun kaç farklı türü bulunuyor?
Yavşan otunun her ne kadar 400’e yakın türü bulunuyorsa da Türkiye’de 22 çeşidi yetişiyor. Bunlardan bazıları şöyle açıklanıyor:
- Artemisia herba-alba ve Artemisia songarica: Yavşan
- Artemisia dracunculus: Tarhun
- Artemisia absinthium: Ak pelin / acı pelin / acı yavşan (mayasıl otu)
- Artemisia abrotanum: Kara pelin / erkek pelin
- Artemisia campestris: Kara yavşan
- Artemisia santonica: Deniz pelini / deniz yavşanı / kokulu yavşan
Yaprağı, çiçekli gövde ucu ve aromatik yağı kullanılan Artemisia absinthium, karaciğer ve sinir sistemi üzerinde toksik etki gösterebiliyor. Suda değil yağda çözünen bileşenler içermesi nedeniyle bu bitkinin çayı plasebo dışında genellikle hiçbir işe yaramıyor.
2 · Yavşan otu yenebiliyor mu?
- Acı tadından dolayı çiğ olarak, doğrudan yenmeyen yavşan otunun tereyağı ile kavrularak tüketilebildiği biliniyor. Hatta bu durum atasözümüzde şöyle ifade ediliyor: Yağ ile yavşan, sirke ile tavşan…
- Artemisia absinthium, vermut şarabı yapımında kullanılıyor.
- Taze tarhun (Artemisia dracunculus), yeşil yapraklı sebze olarak kullanılıyor. Kurutulan tarhun yaprakları ise baharat olarak değerlendiriliyor.
- Artemisia arborescens naneyle birlikte çay olarak demlenerek içiliyor. Arıca yüksek alkollü bir içki olan absinhte yapımında kullanılıyor. Bitki bu içkiye hem hoş bir aroma veriyor hem de halüsinojen etkinlik gösteriyor.
- Artemisia vulgaris, moksa adlı terapinin temel bileşenini oluşturuyor.
Şimdiyse yavşan otunun sağlığa katkılarına göz atalım.
3 · Yavşan otunun sağlık üzerindeki etkileri neler?
Bazı yavşan türlerinin iştah açıcı ve ateş düşürücü olduğuna inanılıyor. Farmakolojide yavşan yağının bakteriler ve deri mantarları üzerinde büyümeyi engelleyen inhibitör etkisi bulunuyor. Maya kültürlerine karşı ise yavşan otunun antifungal aktiviteye sahip olmadığı bildiriliyor.
4 · Yavşan otu kullanırken nelere dikkat etmelisiniz?
Çiçekli bitkiler familyasında yer alan, 500’e yakın türü bulunan ve yavşanotu olarak bilinen veronika otu ile yavşan otunu karıştırmayın. Hekiminize, eczacınıza ve diyetisyeninize danışmadan bu bitkileri kullanmayın.
Uzman Diyetisyen • Şenol YILDIZ
Konu hakkında geniş bilgi için pelin otu ve veronika bitkisi içeriklerimi inceleyebilirsiniz. Sağlıklı ve keyifli günler diliyorum.
0 yorum