Almanca başkasının talihsizliğinden duyulan keyif anlamına gelen schadenfreude, zarar (schade) ve neşe (freude) sözcüklerinden oluşuyor.
Schadenfreude, yani başkasının başına gelen kötü şeylerin zaman zaman hoşumuza gitmesi bizi kötü biri yapmıyor. Bu duygunun evrimsel kökenlerinin olduğu, adalet ve rekabetle ilişkili olduğu düşünülüyor.
Rekabetin olduğu alanlarda diğer kişilere ve gruplara karşı üstünlük sağlamak istiyoruz. Bu nedenle rekabet halinde olduğumuz tarafın bir talihsizlik yaşaması ve zarar görmesi bizi rekabette üstün hale getirebileceğinden bu durum hoşumuza gidebiliyor.
Sevmediğiniz bir siyasetçinin gizli şekilde yaptığı işbirliğinin açığa çıkmasına, karizmatik bir ünlünün “rezil” olmasına, karşı takımın oyuncusunun sakatlanmasına ve başarılarına sürekli yenisini ekleyen birinin tökezlemesine sevinmeniz schadenfreude örneklerindendir.
Schadenfreude’nin temelinde öfke, kıskançlık ve yetersizlik yatıyor olsa da toplumsal değişkenler de bu duygunun şiddetini ve yönünü etkileyebiliyor. Özellikle günümüzde birer norm haline gelen güzel, sağlıklı ve başarılı olma idealleri rekabeti ve kaygıyı körüklüyor.
Özellikle toplumsal belirsizlik zamanlarında (Covid-19 pandemisi veya ekonomik kriz gibi) schadenfreude bizlere kimliklerimizi koruma ve kontrol hissi veriyor olabilir. Böyle bir durumda;
- ekonomik sorunların sebebi olarak gördüğünüz bir sığınmacının
- çok uygun fiyatlara tatil yaptığını düşündüğünüz bir yabancı turistin
- ülkenin sorunlarını önemsemediğini düşündüğünüz bir gurbetçinin
başına gelen kötü bir olaya seviniyor olabilirsiniz.
Çok zararlı gözükmese de schadenfreude’yi sürekli hissetmek empati yeteneğinize ve zihinsel sağlığınıza zarar verebilir. Aynı zamanda schadenfreude’yi yoğun hissetmeniz karşı gruba yönelik olumsuz davranışlar sergileyerek sosyal ilişkilerinizde sorun yaşamanıza neden olabilir.
Schadenfreude, rekabet alanlarında ortaya çıkan ve evrimsel kökene sahip bir duygu olsa da rekabet gerektiren koşullara hazırlanmak ve mücadele gerektiren durumları yönetmek için daha sağlıklı yolları tercih etmek gerekiyor. Sağlıklı günler.
0 yorum